FDO Sual nümunələri
FDO – (Fənlərin Dostluğu Olimpiadası) Sual Nümunələri
FDO (Fənlərin Dostluğu Olimpiadası) Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Gününə həsr olunur. Bu olimpiadada suallar 2-6 fənnin inteqrasiyası əsasında hazırlanır. Olimpiadanın dili Azərbaycan dilidir, sualların inteqrasiya qollarından biri, əsasən, Azərbaycan dili biliklərinə əsaslanır.
İ.Krılovun “Xərçəng, ördək və balıq” təmsilindəki fiziki hadisəni (Gölün kənarında arabada yem tapmış xərçəng, ördək və balıq hərəsi bir tərəfə dartdığına görə arabanı yerindən tərpədə bilmirlər) hansı fiziki qanunla izah etmək mümkündür?
A) Paskal qanunu
B) Enerjinin saxlanması qanunu
C) Nyutonun I qanunu
D) Ümumdünya cazibə qanunu
E) Huk qanunu
İzahı
Şəkildə təsvir olunan və “Qu quşu, durnabalığı və xərçəng” nağılına əsaslanan vəziyyətdə hər bir heyvan arabanı müxtəlif istiqamətlərə çəkir və nəticədə araba yerindən tərpənmir. Bu hadisə Nyutonun birinci qanunu (inersiya qanunu) ilə əlaqələndirilə bilər.
Burada qüvvələrin toplanması (vektor toplanması) və qüvvələrin tarazlığı prinsipi izah olunur. Belə ki, qu quşu yuxarı, durnabalığı irəli, xərçəng isə geri istiqamətdə qüvvə tətbiq edir. Əgər bu qüvvələrin vektorial cəmi sıfıra bərabərdirsə, yəni əks istiqamətli qüvvələr bir-birini tarazlaşdırırsa, araba hərəkətsiz qalacaq. Bu, cismin üzərinə təsir edən bütün xarici qüvvələrin cəmi sıfır olduqda cismin ya sükunətdə qalacağını, ya da düzxətli bərabərsürətli hərəkətini davam etdirəcəyini göstərən tarazlıq halıdır.